Różnorodność biologiczna przybrzeżnego głazowiska. Rowy przy Słowińskim Parku Narodo-wym.
Pr. zbior. pod red. A. Osowieckiego i L. Kruk-Dowgiałło. Instytut Morski w Gdańsku, Gdańsk 2006, ss. 127, tab. 36, rys. 39, fot. 8, ISBN 83-85780-80-7,

Cena: 42,00 zł.  

Opis
 

Kompleksowe badania nad różnorodnością biologiczną, wykraczającą poza opis bogactwa gatunkowego, są zagadnieniem stosunkowo nowym. Brak jest też literatury poświęconej różnorodności genetycznej flory i fauny bałtyckiej. Część z nielicznych prac o charakterze monograficznym poświęconych biocenozom wybranych rejonów Bałtyku zawiera, co prawda, zestawienia taksonomiczne komponentów biocenozy, jednak różny stopień ich dokładności znacznie utrudnia ocenę różnorodności biologicznej. Studia nad różnorodnością biologiczną dotyczącą trzeciego poziomu organizacji przyrody, tj. klasyfikacją bałtyckich biotopów, habitatów i grup funkcyjnych sensu habitat forming species odpowiadającym czwartemu i piątemu poziomowi według klasyfikacji EUNIS są ciągle na etapie wstępnym.

W Polsce badania nad zagadnieniami różnorodności biologicznej zintensyfikowano od 2004 roku tj. po przystąpieniu do Unii. W latach 2005-2006, w ramach projektu pt. "Zbadanie różnorodności biologicznej przybrzeżnego, refugialnego głazowiska Rowy przy Słowińskim Parku Narodowym" (nr 2 P04F 045 28), podjęto stosowne, kompleksowe badania. Głazowisko leży w polskiej strefie przybrzeżnej środkowego wybrzeża na zachód od granicy lądowo-morskiego obszaru chronionego - Słowiński Park Narodowy (SPN), który w 1994 roku zgłoszony został do systemu morskich obszarów chronionych Morza Bałtyckiego.

Kompleksowe badania wykonano w sierpniu 2005 roku. Objęto nimi trzy poziomy różnorodności biologicznej: siedliskowy (biotopu/habitatów), taksonomiczny (gatunkowy) i genetyczny (populacji wybranych gatunków). Poligon badań biologicznych wyznaczono metodą hydroakustyczną polegającą na profilowaniu sonarowym dna. Inwentaryzacja siedlisk morskich wykonana technikami hydroakustycznymi wykazała pełną przydatność tej metody do ich badania. Wstępnie wydzielono siedliska w obrębie poligonu badawczego na drugim i trzecim poziomie szczegółowości klasyfikacji EUNIS.

Badany rejon charakteryzowało znaczne bogactwo gatunkowe zbiorowiska fitoplanktonu. Na podstawie poboru tylko w jednym sezonie - latem zidentyfikowano 187 taksonów. Flora okrzemkowa w osadach charakteryzowała się obecnością 115 taksonów reprezentujących 33 rodzaje.

Makroglony głazowiska reprezentowane były przez 6 gatunków, należących do krasnorostów - Bangiophyceae oraz jednego przedstawiciela zielenic - Chlorophyceae. Głazowisko Rowy jest obecnie jednym z trzech zidentyfikowanych naturalnych stanowisk wyjątkowego w polskiej strefie Bałtyku krasnorostu F. lumbricalis oraz C. truncatus , występujących już tylko na głazowisku Ławicy Słupskiej.

W meiobentosie stwierdzono występowanie 5 grup: Nematoda, Turbellaria i Harpacticoida należące do meiobentosu stałego, oraz grupę Oligochaeta i juwenilne formy małża M. trossulus . Skład makrozoobentosu był bogatszy pod względem różnorodności taksonomicznej oraz jego obfitości niż w podobnym morfologicznie fragmencie dna u podnóża klifu orłowskiego. Stwierdzono występowanie 23 gatunków oraz nieoznaczone do gatunku osobniki Oligochaeta i Nemertinea, larwy owadów, jak również młodociane osobniki rodzaju Gammarus .

Poziom zmienności genetycznej populacji M. trossulus bytującej w rejonie głazowiska był typowy dla tego gatunku, co wskazuje na duże natężenie migracji związane z obecnością stadium larwalnego w trakcie ontogenezy i brak znaczących sił selekcji działających na badane loci.

Porównanie populacji wybranych gatunków skorupiaków z głazowiska Rowy z populacjami dna kamienistego u podnóża klifu orłowskiego wykazało jedną różnicę u przedstawicieli G. zaddachi podczas analizy PCR - RFLP fragmentu operonu 18S rRNA, ITS1, 5,8S rRNA, ITS2 i 28S rRNA z użyciem endonukleazy Tru I . Uzyskane wyniki potwierdziły wcześniejsze obserwacje o niewielkim zróżnicowaniu genetycznym G. zaddachi i G. oceanicus .

Z biologicznego punktu widzenia, obszar głazowiska "Rowy" jest wartościowy pod względem różnorodności biologicznej. Ze względu na wyjątkowy charakter w tej części polskiego Bałtyku, podwodne głazowisko może stanowić nie tylko ważne refugium dla różnorodności gatunkowej, ale również swoistego rodzaju "bank genetyczny" organizmów charakterystycznych/typowych dla południowego Bałtyku. Ponieważ populacje bezkręgowców są genetycznie identyczne z występującymi w innych częściach polskiej strefy, ich zasoby mogą być wykorzystywane w razie konieczności do odtworzenia macierzystych populacji, które uległy zagładzie bądź wymarły. Dla Polski głazowisko Rowy może mieć znaczenie jako np. ostoja unikalnego w polskiej strefie gatunku F. lumbricalis . Głazowisko może stanowić również ważny rejon referencyjny dla polskiej strefy przybrzeżnej środkowego wybrzeża, gdyż zaznacza się w nim niewielki wpływ lądowych źródeł zanieczyszczeń.